“Victor Wentik: Het Leven”
artistic research film by Isabella and Sara Wentik
NL:
Vanaf het eerste moment dat we met dr. Peter van Bergen over zijn idee praatte om het werk van onze lieve vader Victor Wentink te eren, kwam het idee van een film of een documentaire naar boven. Dit resulteerde direct in het afnemen van verscheidene interviews met vooraanstaande wetenschappers, kunstenaars en vrienden van Victor: zoals oa Professor Wolter Lemstra van Nyenrode Business University en fenomeen en documentairemaakster Babeth van Loo. Samen, in interviews kristalliseerden we het concept: dat het een film of documentaire of beeld moest worden waarin de complexiteit, versaliteit en diversiteit van Victor Wentink’s werk naar voren zou komen, vooral zijn geniale uitvinding van het eerste sociale netwerk ter wereld. Alsook zijn bijzondere context van de wel bekende kunstenaarsbeweging HET LEVEN. Waarin zijn mentor Dick Raaijmakers een belangrijke rol speelde en vele andere bekende kunstenaars die allemaal ook lid waren van de Haagsche School: zoals Louis Andriessen en Mischa Mengelberg.
Graag wilden we een uitvoerige, lange documentaire serie maken om echt de verdieping in te gaan. Maar helaas kregen we geen grote subsidie van het Stimuleringsfonds, om een grote 6 delige serie te maken. Echter, tijdens dit onderzoek hebben we geprobeerd uit te zoeken hoe we het best de complexiteit en verscheidenheid van Victor konden weergeven en in welke vorm. Daar bleek uit dat een documentaire of film ook niet echt geschikt was om Victor’s enorme complexe werk in te vatten, het zou geen eer doen aan zijn post-moderne filosofie en werk. Uiteindelijk is een nieuw medium binnen de Filosofie uit het onderzoekstraject naar voren gekomen: een Explique (de eerste) over Het Leven van Victor Wentink.
introductie
Tijdens het eerste interview met professor Wolter Lemstra kwam naar voren dat Victor’s belangrijke, geniale eerste sociale netwerk technologie en filosofische concepten cruciaal zouden moeten zijn voor het maken van een eerbetoon. Dus niet alleen zijn “kunst”-kant, zoals de meeste van zijn (oud)collega’s en (mede-)studenten hem kenden, want hij was, vooral in latere stadia van zijn leven, niet meer zo verbonden aan de kunstwereld. Hij had een belangrijke stap genomen, zo vond hij zelf ook, om de kunst op te rekken en te introduceren, herintroduceren, bijna als een “Paard van Troje” zoals hij het zelf formuleerde, in de technologie wereld. Waar ruimte, geld en tijd genoeg was om te besteden aan zijn geniale werk: zijn QS theorie waar hij, dankzij Fortis Bank en Delta Lloyd een enorme investering ontving om het aller eerste sociale netwerk van de wereld te bouwen en wat gebruikt werd in scholen, ziekenhuizen en verschillende andere bedrijven en banken. Het was een succes maar al snel verloor men het vertrouwen in internet, wat een enorme ramp wellicht betekende voor de wereld, want een paar jaar later kwamen de niet-sociale netwerken van Google, Facebook en nu Instagram die op schandelijke wijze data en in feite mensen verhandelen online. Volgens Wolter kon de film erg belangrijk zijn om uit te leggen aan studenten: hoe de ideeën van Victor werkte en ook in deze tijd relevant kunnen zijn, juist nu men zich volkomen bewust is van de malafide en criminele acties van oa Facebook en Cambridge Analytica.
Juist vanuit de kunst was het interessant te reflecteren op nieuwe mogelijkheden vond prof. Lemstra, aangezien hij kunst zelf ook erg interessant vond en met Victor een groot congres destijds had georganiseerd over de inter-relatie tussen kunst en technologie: Neonatuur. Voor ons was het duidelijk dat de film minder alleen over de kunst en de betekenis van Victor als kunstenaar moest gaan, maar JUIST over de interdisciplinariteit van zijn werk en enorme bijdragen die Victor binnen de technologie en wetenschap had gerealiseerd. We wilden een brug slaan tussen verschillende disciplines, zoals Victor zelf had gedaan, maar ook om juist voor studenten en geïnteresseerden vanuit de technische universiteiten en bedrijven, een brug te slaan tussen wellicht complexe werelden, maar die via het werk van Victor aan elkaar gelinkt konden worden. Een belangrijke hiaat in hedendaagse wetenschappelijke visies, vind ik (Isabella Wentink) persoonlijk dat er nog altijd weinig ruimte voor transdisciplinariteit nog altijd is. Weinig ruimte voor creativiteit en nog altijd een enorme scheiding tussen hogescholen, MBO en universiteiten, terwijl juist die elkaar op een mooie, creatieve en inspirerende manier kunnen beïnvloeden.
interview Babeth - van Loo
Over de vorm. In Amsterdam spraken we af met de briljante documentairemaker Babeth van Loo, met haar wilden we praten over de VORM. Aangezien Sarah en ik geen filmmakers zijn, voelde het niet helemaal terecht, zeker wanneer in dialoog met grote filmmakers als Babeth van Loo om onszelf “filmmakers” te noemen. Het was niet gepast. Ook wisten we niet goed hoe we de complexiteit en versaliteit van Victor in het medium “documentaire” moesten vastleggen. Dit voelde ongepast. Als postmoderne kunstenaar vraagt zijn werk een andere lens dan een “traditionele” camera hoek waarbij het gaat om een “verhaal” te vertellen. Bij Victor kun je wel duizenden verhalen over al zijn werk vertellen die allemaal even relevant zijn, dus hoe maak je dan een keuze? Doordat we niet een grotere subsidie kregen van het Stimuleringsfonds viel de optie af om een grote documentaire serie te maken over al het werk van Victor. Aan de ene kant was dit ook positief. Victor was een bescheiden persoon, en in zijn eigen werk schrijft en schildert hij al uitvoerig over zijn werk. Maar wat “ontbrak” in onze ogen, als dochters en als filosofe aan de Universiteit van Amsterdam afgestudeerd, was een reflectie en een toenadering of toelichting op zijn werk om beginnende studenten, kunstenaars of denkers te helpen zijn werk te leren kennen. Een “introductie” als het ware, maar ook een overzicht. Een toelichting op de complexiteit, ook om het gevaar dat Victor’s briljante ideeën, ook binnen de technologie en wetenschap, zoals besproken met Wolter Lemstra, te niet zouden worden gedaan als we een documentaire zouden maken over de “kunstenaar” Victor Wentink. Dan zouden we hem te kort doen, evenals zijn doorbraken binnen de wetenschap (zijn proefschrift) en zijn geavanceerde technologie Tresparc. In plaats daarvan bedacht ik, ook op basis van het gesprek met Babeth Van Loo een nieuwe vorm en een neologisme: EXPLIQUE.
expliqué
Als filosofe ben ik genoodzaakt mijzelf uit te drukken in “taal”. Volgens vriend, kunstenaar en filosoof, engineer Gijs Wahl (bekend van zijn Augmented Reality kunst) is taal daarmee ook gewoon een uitdrukkingsvorm, net zoals klei dat is voor een pottenbakker. Maar volgens Wittgenstein in zijn bekende werk: Tractatus is taal maar een "vehikel" en gaat het uiteindelijk om het denken. Ook vanuit de kritische reflecties van de Postmoderne filosofie van Jacques Derrida, met zijn briljante neologisme: deconstructivisme, is taal absoluut niet neutraal, maar altijd ingebed in context, historie en bepaald, waardoor enige vorm van objectiviteit onmogelijk is. Volgens Lyotard zijn het daarom de kleine persoonlijke verhalen die samen tot een groter verhaal komen, en is de tijd van de alles overheersende verhalen voorbij. Dit was een visie die Victor ook deelde, gezien zijn bekende uitspraak: “Alles is autobiografisch”. Maar als post-postmoderne filosoof in 2024, hoe moet ik me dan uitdrukken vroegen Sarah en ik ons af? In taal als dat eigenlijk onmogelijk is? Stopt de filosofie dan? In 2024 heb ik nieuwe vormen tot mijn beschikking: film, geluid, multimediale ruimtes online etc. Verandert dit de filosofie, was de vraag? Kan ik als filosofe een nieuwe filosofie uitdrukken in beeld, geluid en tekst, en niet alleen in taal?
In taal kan eigenlijk niet meer volgens Eldert Willems, vriend van Victor en bijna-professor aan de Universiteit van Amsterdam. In zijn belangrijke proefschrift en introductie van Arph (samenvoeging van Artist en Philosopher) postuleert Willems een versmelting tussen filosofie en poëzie. Waarbij de filosofie en poëzie als het ware ontologisch en vooral epistemologisch in elkaar oplossen als nieuwe zijns-vorm. In Arph onderzoekt Eldert Willems hoe ontologisch de kunstzin van bestaan een nieuw perspectief biedt voor het bestaan. Het is hiermee een oplossing voor het pure ontologische, rationele denken wat filosofie altijd kenmerkt. In Eldert’s werk vinden we een alternatief, waarbij kunst, net als bij Victor - die erg geïnspireerd was door het werk van Eldert, niet zozeer een hobbyistisch karakter krijgt, maar een existentiële nieuwe vorm waarin men als individu zichzelf en het leven vorm geeftt. Dit is vooral voor Victor cruciaal aangezien hij al in de jaren 60, voordat hij Eldert ontmoette in de jaren ‘80 al experimenteerde via zijn technologie van de QS (waar de Explique over gaat) met zelevrijding tools om zelf, persoonlijk, kunstzinnig vorm te geven aan het eigen leven. Deze “filosofie” of poëzie, of nieuwe vorm waarin kunst en filosofie in elkaar oplossen, is dus van essentiële waarde voor de toekomst van ons bestaan. Volgens Eldert is het bedoeld als einde ook van de puur rationele, functionele ondergeschiktheid aan de algemenisering waar onze maatschappij aan ten onder gaat (zeker online nu waarbij al ons handelen in data omgezet wordt en verkocht via bedrijven). In plaats daarvan gaat het om het creatieve eigene waarmee een stop gevormd wordt aan de terreur van grote bedrijven en banken die ons puur als consumenten zien. In plaats daarvan een eigen terrein, veld of uitdrukkingsvorm die poëtisch van aard is en daarmee niet geformaliseerd kan worden tot algemeen nut, maar een eigen intrinsieke poëtische waarde heeft voor ieder individu.
Hoe kunnen wij als “filmmakers” - waar we niet voor opgeleid zijn, een “film” maken waarbij we waarschijnlijk ook voorbij dat eigene gaan en een algemeen “verhaal” moeten maken over onze vader? Wat vanuit zijn eigen filosofie en ARTEC oplossing (zijn proefschrift aan de Universiteit van Amsterdam) eigenlijk niet mogelijk is, omdat hij, net als Eldert uitgaat van het persoonlijke, in plaats van het algemene.
Vandaar dat wij bedachten om een “eigen nieuw medium” te bedenken waardoor de algemenisering niet bestaat: EXPLIQUÉ.
betekenis expliqué
Een EXPLIQUÉ zou Isabella Wentink, filosofe, omschrijven als: een “uitleg” “toelichting”, "verklaring", “uiteenzetting, "verduidelijking” en “accentuering”. In het Frans bestaat het woord Expliqué uit al deze betekenissen, waardoor het een ruime waarde vertegenwoordigd als je het naar het Nederlands zou vertalen; kleine nuanceverschillen die er wel degelijk toe doen. Tegelijkertijd is het niet een bestaand medium, en is daarmee niet gevangen in bepaalde verwachtingen. Expliqué is een nieuwe vorm waarin zij als filosofe, samen met haar zus Sarah, onderzoekt, uiteenzet, verklaart, accentueert, bepaalde filosofische concepten, zoals de QS van hun vader Victor Wentink.
Het gaat er hierbij niet om, en dit is het vernieuwende aan het medium: om een algehele conclusie filosofie op te voeren, waarbij de kijker/lezer via de tekst een waarheid krijgt. Naar aanleiding van Wittgenstein’s Tractatus is dit in feite ook onmogelijk. Het gaat er meer om, fysiologisch, een aspect wat binnen de Westerse filosofie vaak overboord gegooid wordt - sinds Plato en Descartes, om een inherente, innerlijke reactie, gevoel of innerlijk bewustzijn te ervaren en niet alleen, via een tekst te lezen, tot een inzicht te komen. Wat volgens Derrida eigenlijk al onmogelijk is omdat taal zo bepaald is, en je je dus nooit werkelijk neutraal of objectief kunt uitdrukken. Het tegenovergestelde: een fysiologisch, persoonlijk gevoel op te roepen, zoals bv Schubert in het werk Der Leiermann doet, een kritische reflectie op de maatschappij waarbij de muziek een innerlijke verbondenheid realiseert en empathie voor de man die op blote voeten in de kou bittere armoede ervaart, is een gevoel wat je direct kunt ervaren maar soms met moeite kunt opschrijven.
conclusie
De Expliqué is bedoeld om een combinatie, een netwerk als het ware, te realiseren van verschillende media. Waarin muziek - de betekenis van muziek (hiervoor moet je enigszins geschoold zijn in de muziekgeschiedenis) te combineren met beeld (films, die zelf een eigen verhaal, Explique met zich meedragen, net als de muziek) en de tekst, de hoofdlijn van waaruit EEN vertelling gedaan wordt en die als het ware de schakel is tussen de myriade van kleine verhalen (Lyotard) die in beeld, muziek en soms in kleinere teksten aan het woord komen. Die schakeling, die wij als filosofes uitdrukken is als de lijm die het werk bijeen houdt. Maar in wezen tellen alle individuele onderdelen ook in hun eigen rol. Als eigen existentie en zijn absoluut niet ondergeschikt aan elkaar. Wat het resultaat is, zo hopen Sarah en ik: is niet een droge filosofie over onze vader of een droge uitleg over zijn QS technologie wat zowel een kunstwerk als technologie en filosofie behelsde, maar een “ervaring”.
De Expliqué is daarmee niet Platoons, het is geen rationeel onderscheidend vernunft van de ogen, zoals Socrates de filosofie beschrijft als puur redenerend, bijna wiskundig fenomeen, boven het gevoel, arbeiders, vrouwen en slaven, maar integendeel: meer Aristoteliaans, een catharsis ervaring die eerder kunstzinnig is, dankzij grote genieën als Victor, Schubert, Woody Allen en Koot en de Bie die in de Expliqué in beeld komen.. Het roept via de muziek een realiteit op, gecombineerd met het beeld wat in woorden lastig te vatten is. Zoals de combinatie van de beelden van stervende kinderen uit het Midden-Oosten en de muziek van der Leiermann van Schubert: dit roept iets op, wat lastig is in een betoog te vatten en toch is het duidelijk dat vanuit gevoel en emotie, eenzelfde (zo hopen wij) empathie opgeroepen kan worden vanuit ons gevoel en hart voor deze kinderen net als voor de man die in de sneeuw stond.
Deze eenheid die wij hopen te realiseren is dus niet puur formeel in filosofie maar gaat dieper, in de existentie, zoals Eldert Willems ook hoopt dat de filosofie zich verder ontwikkeld. Wij gaan als het ware in zijn voetstappen, net als Victor verder: en creëren wellicht vanuit een Arph positie (waarin wij als kunstenaar/filosofen) een Explique hebben bedacht waarin het gaat om de geest, de werkelijkheid van het bestaan NIET in taal uit te drukken, maar in de ervaring die dieper ligt in het menselijk bewustzijn. Een ervaring die als eerste, maar niet uitsluitend in het gevoel van mensen nestelt, maar die ook via de rationele reflectie van het discours wat wij uiteenzetten over de QS, gepaard gaat met een inzicht. Een inzicht wat je, zo hopen wij, niet alleen via de taal zozeer tot je neemt, want dit is niet de bedoeling volgens Wittgenstein als laatste echte logische filosoof waarschijnlijk, maar wat je “gebruikt” om hopelijk, in combinatie met het beeld en de ervaring van de muziek, tot een innerlijke ervaring te komen.
Wat die ervaring is en wat die ervaring voor inzichten brengt is voor iedereen uniek. Maar het onderliggende aspect van Explique, als toelichting, of uitleg is duidelijk: er wordt iets verteld, getoond en gehoord en gedacht: die combinatie, als technologie resulteert niet in een waarheid die wij als filosofen opleggen en forceren met wetenschappelijke dwang (zo hopen we), maar is, eerder bedoeld zoals de muziek van Schubert, als een helende toelichting die je eventueel naast je neer kunt leggen, maar die kan “helpen” (in de meest bescheiden zin) om het ongelooflijk prachtige, maar ook complexe, virtuoze werk van onze vader enigszins tot je te nemen. Niet opgelegd, als dominante UBER waarheid (dit zou Victor nooit willen), maar speels, als gevoel en via emotie dat het tot je komt, niet als filosofie van de rede, maar als toelichting, vanuit ons hart om ook in jezelf die werkelijkheid van het bestaan te vinden: dat het als een netwerk of ontologisch/epistemologische werkelijkheid jezelf inspireert om iets te voelen: wat dit dan ook is. Het gevoel en niet de redenatie, al is dit ook noodzakelijk om te reflecteren en bewustzijn te realiseren en mag deze nooit terzijde geschoven worden, maar zij mag, enigszins poëtisch, en verzachtend in lijn komen met iets fundamentelers en wat iedereen, ook dieren, planten en ALLE mensen in zich dragen: empathie, compassie, liefde.
In het Westen is het hart, gevoel, emotie en onrechte weggeduwd door filosofen, de kerk en door bepaalde visies die een zogenaamd “puur” rationalisme voorstonden. In het Midden-Oosten waar onze geliefden vandaan komen, is het echter een enorme bron van kracht en lezen we in de filosofie van Rumi oa de prachtigste diepe metafysische en mytieke poëzie die wellicht ooit is opgeschreven. Die kennis, vanuit het diepe hart, die in het Westen esoterie heet en wat, volgens sommige bijbel geleerden, ook bij Christus een rol speelde (aangezien hij ook uit het Midden-Oosten kwam) is bijna vergeten. Religies zijn afgedaan door keihard “wetenschappelijk” onderzoek. Maar die “diepe” esoterische, gnostische wijsheid vanuit het hart van ieder individu willen wij, Sarah en Isabella juist eren. Ook uit liefde voor mijn (Isabella) geliefde die als vluchteling hier kwam en zo’n ongelooflijk zwaar levenspad had. De Expliqué uit naam van het hart, is daarmee een ode aan hun, omdat zij ons leerden, ondanks alle vooroordelen uit de Westerse filosofie, wetenschap en religies, het hart open te leren stellen. En ALLE dank voor de enorme steun en inspiratie en bijzondere prachtige wijsheid van hem en zijn familie.
EN:
From the first moment we talked to Dr Peter van Bergen about his idea to honour the work of our dear father Victor Wentink, the idea of a film or documentary came up. This immediately resulted in conducting several interviews with leading scientists, artists and friends of Victor: such as Professor Wolter Lemstra of Nyenrode Business University and phenomenon and documentary filmmaker Babeth van Loo, among others. Together, in interviews, we crystallised the concept: that it should be a film or documentary or image in which the complexity, versality and diversity of Victor Wentink's work would come to the fore, especially his genius invention of the world's first social network. As well as his particular context of the well-known artists' movement HET LEVEN. In which his mentor Dick Raaijmakers played an important role and many other well-known artists who were all also members of the Haagsche School: such as Louis Andriessen and Mischa Mengelberg.
We were keen to make a comprehensive, long documentary series to really delve deeper. But unfortunately, we did not get a big grant from the Stimulation Fund, to make a big 6-part series. However, during this research we tried to figure out how best to depict Victor's complexity and diversity and in what form. This showed that a documentary or film was also not really suitable to capture Victor's vast complex work, it z
introduction
During the first interview with Professor Wolter Lemstra, it emerged that Victor's important, genius-first social networking technology and philosophical concepts should be crucial for making an homage. So not just his ‘art’ side, as most of his (former) colleagues and (fellow) students knew him, because he was, especially in later stages of his life, no longer so connected to the art world. He had taken an important step, he himself felt, to stretch and introduce art, reintroduce it, almost like a ‘Trojan Horse’ as he himself put it, into the technology world. Where there was space, money and time enough to devote to his genius work: his QS theory where, thanks to Fortis Bank and Delta Lloyd, he received a huge investment to build the very first social network in the world and what was used in schools, hospitals and several other companies and banks. It was a success but soon people lost faith in the internet, which was a huge disaster perhaps for the world, because a few years later came the non-social networks of Google, Facebook and now Instagram that egregiously trade data and basically people online. According to Wolter, the film could be very important to explain to students: how Victor's ideas worked and could also be relevant in this day and age, just when people are completely aware of the rogue and criminal actions of Facebook and Cambridge Analytica, among others.
It was interesting to reflect on new possibilities precisely from the point of view of art, Prof Lemstra thought, since he himself also found art very interesting and had organised a major congress with Victor at the time on the inter-relationship between art and technology: Neonature. It was clear to us that the film should be less about art and Victor's significance as an artist, but JUST about the interdisciplinarity of his work and huge contributions Victor had realised within technology and science. We wanted to bridge different disciplines, as Victor himself had done, but also, precisely for students and interested parties from technical universities and companies, to bridge perhaps complex worlds, but which could be linked through Victor's work. An important gap in contemporary scientific visions, I (Isabella Wentink) personally find that there is still little room for transdisciplinarity still. Little room for creativity and still a huge separation between colleges, MBO and universities, while precisely these can influence each other in a beautiful, creative and inspiring way.
interview Babeth - van Loo
On form. In Amsterdam we met up with the brilliant documentary filmmaker Babeth van Loo, with her we wanted to talk about the FORM. Since Sarah and I are not filmmakers, it didn't feel quite right, especially when in dialogue with great filmmakers like Babeth van Loo to call ourselves ‘filmmakers’. It wasn't appropriate. We also didn't quite know how to capture Victor's complexity and versality in the medium of ‘documentary’. This felt inappropriate. As a postmodern artist, his work requires a different lens than a ‘traditional’ camera angle where it is about telling a ‘story’. With Victor, you could tell thousands of stories about all his work that are all equally relevant, so how do you choose? Not getting a bigger grant from the Incentive Fund meant that the option of making a big documentary series about all Victor's work fell through. On the one hand, this was also positive. Victor was a modest person, and in his own work he already writes and paints extensively about his work.
But what was ‘missing’ in our eyes, as daughters and a philosophy graduate of the University of Amsterdam, was a reflection and a rapprochement or explanation of his work to help beginning students, artists or thinkers get to know his work. An ‘introduction’ as it were, but also an overview. An explanation of the complexity, also to avoid the danger that Victor's brilliant ideas, also within technology and science, as discussed with Wolter Lemstra, would be nullified if we made a documentary about the ‘artist’ Victor Wentink. Then we would be selling him short, as well as his breakthroughs within science (his PhD thesis) and his cutting-edge technology Tresparc. Instead, also based on the conversation with Babeth Van Loo, I came up with a new form and a neologism: EXPLIQUE.
expliqué
As a philosopher, I am compelled to express myself in ‘language’. According to friend, artist and philosopher, engineer Gijs Wahl (known for his Augmented Reality art), this also makes language simply a form of expression, just as clay is to a potter. But according to Wittgenstein in his famous work: Tractatus, language is but a ‘vehicle’ and is ultimately about thinking. Also from the critical reflections of Jacques Derrida's Postmodern philosophy, with its brilliant neologism: deconstructivism, language is absolutely not neutral, but always embedded in context, history and determined, making any kind of objectivity impossible. According to Lyotard, it is therefore the small personal stories that add up to a larger story, and the time of all-pervasive narratives is over. This was a view that Victor also shared, given his famous statement, ‘Everything is autobiographical’. But as a post-postmodern philosopher in 2024, how should I express myself, Sarah and I wondered? In language when that is actually impossible? Will philosophy stop then? In 2024 I will have new forms at my disposal: film, sound, multimedia spaces online etc. Does this change philosophy, was the question? As a philosopher, can I express a new philosophy in image, sound and text, and not just in language?
In language, in fact, it is no longer possible according to Eldert Willems, friend of Victor and near-professor at the University of Amsterdam. In his important thesis and introduction of Arph (conflation of Artist and Philosopher), Willems postulates a fusion between philosophy and poetry. Where philosophy and poetry dissolve into each other ontologically and especially epistemologically, as it were, as a new form of being. In Arph, Eldert Willems explores how ontologically the art sense of existence offers a new perspective for existence. In doing so, it is a solution to the purely ontological, rational thinking that has always characterised philosophy. In Eldert's work, we find an alternative, in which art, like Victor's - who was very much inspired by Eldert's work - takes on not so much a hobbyist character, but an existential new form in which, as an individual, one shapes oneself and life.
This is especially crucial for Victor since, even in the 1960s, before he met Eldert in the 1980s, he was already experimenting through his technology of the QS (which the Explique is about) with self-liberation tools to shape one's own life, personally, artistically. So this ‘philosophy’ or poetry, or new form in which art and philosophy dissolve into each other, is of essential value for the future of our existence. According to Eldert, it is intended as an end also to the purely rational, functional subordination to the generalisation that our society is collapsing from (especially online now where all our actions are turned into data and sold through corporations). Instead, it is about the creative singularity that forms a stop to the terror of big corporations and banks that see us purely as consumers. Instead, its own field, field or form of expression that is poetic in nature and thus cannot be formalised into general utility, but has its own intrinsic poetic value for each individual. How can we as ‘filmmakers’ - what we are not trained for, make a ‘film’ where we probably also have to go beyond that individuality and make a general ‘story’ about our father? Which from his own philosophy and ARTEC solution (his dissertation at the University of Amsterdam) is actually not possible because, like Eldert, he starts from the personal, rather than the general.
Hence we thought of devising our ‘own new medium’ through which the generalisation does not exist: EXPLIQUÉ.
meaning of expliqué
An EXPLIQUÉ would describe Isabella Wentink, philosopher, as: an ‘explanation’ ‘explanation’, ‘explanation’, ‘exposition, “clarification” and “emphasis”. In French, the word Expliqué consists of all these meanings, so it represents ample value if you were to translate it into Dutch; small nuances that do matter. At the same time, it is not an existing medium, and is therefore not trapped in certain expectations. Expliqué is a new form in which she, as a philosopher, together with her sister Sarah, explores, expounds, explains, accentuates, certain philosophical concepts, such as their father Victor Wentink's QS.
The point here is not, and this is what is innovative about the medium: to perform an overall conclusion philosophy, giving the viewer/reader a truth through the text. In fact, following Wittgenstein's Tractatus, this is also impossible. It is more about, physiologically, an aspect often jettisoned within Western philosophy - since Plato and Descartes, to experience an inherent, inner reaction, feeling or inner awareness and not just, via reading a text, arrive at an insight. Which, according to Derrida, is actually already impossible because language is so determined, and so you can never really express yourself neutrally or objectively. The opposite: to evoke a physiological, personal feeling, as e.g. Schubert does in the work Der Leiermann, a critical reflection on society in which the music realises an inner connection and empathy for the man who experiences bitter poverty barefoot in the cold, is a feeling you can experience directly but sometimes with difficulty write down.
conclusion
The Explique aims to realise a combination, a network as it were, of different media. In which to combine music - the meaning of music (for this, you have to be somewhat schooled in music history) with images (films, which themselves carry their own story, Explique, just like the music) and the text, the main line from which ONE narrative is done and which is, as it were, the link between the myriad of small stories (Lyotard) that are spoken in images, music and sometimes in smaller texts. That linkage, which we express as philosophers is like the glue that holds the work together. But essentially, all the individual parts also count in their own roles. As their own existence and are absolutely not subordinate to each other. What the result is, Sarah and I hope: is not a dry philosophy about our father or a dry explanation of his QS technology which involved both a work of art and technology and philosophy, but an ‘experience’.
As such, the Expliqué is not Platonic, it is not a rationally distinctive vernunft of the eyes, as Socrates describes philosophy as purely reasoning, almost mathematical phenomenon, above feeling, workers, women and slaves, but on the contrary: more Aristotelian, a cathartic experience that is rather artistic, thanks to great geniuses like Victor, Schubert, Woody Allen and Koot and de Bie who come into the picture in the Expliqué. It evokes a reality through the music, combined with the image which is difficult to capture in words. Like the combination of the images of dying children from the Middle East and the music of Schubert's der Leiermann: this evokes something, which is difficult to capture in an argument and yet it is clear that from feeling and emotion, the same (we hope) empathy can be evoked from our feelings and hearts for these children just as for the man who stood in the snow.
So this unity we hope to realise is not purely formal in philosophy but goes deeper, into existence, just as Eldert Willems also hopes philosophy will develop. We continue, as it were, in his footsteps, just as Victor did: and perhaps create from an Arph position (in which we as artists/philosophers) have devised an Explique in which it is a question of expressing the spirit, the reality of existence NOT in language, but in the experience deeper in human consciousness. An experience that nestles first, but not exclusively, in people's feelings, but which is also accompanied by an insight via the rational reflection of the discourse we are expounding on the QS. An insight which, we hope, you do not take in so much through language alone, because this is not the intention according to Wittgenstein as the last true logical philosopher probably, but which you ‘use’ to hopefully, in combination with the image and experience of the music, arrive at an inner experience.
What that experience is and what insights that experience brings is unique to everyone. But the underlying aspect of Explique, as explanation, or explanation is clear: something is being told, shown and heard and thought: that combination, as technology does not result in a truth that we, as philosophers, impose and force with scientific coercion (so we hope), but is, rather meant like Schubert's music, as a healing explanation that you can disregard if necessary, but that can ‘help’ (in the most modest sense) to somewhat take in our father's incredibly beautiful, but also complex, virtuoso work. Not imposed, as dominant UBER truth (this Victor would never want), but playfully, as feeling and through emotion that it comes to you, not as philosophy of reason, but as explanation, from our hearts to find in yourself too that reality of existence: that as a network or ontological/epistemological reality it inspires yourself to feel something: whatever this is. The feeling and not the reasoning, although this is also necessary to reflect and realise consciousness and should never be pushed aside, but it may, somewhat poetically, and soothingly come in line with something more fundamental and what everyone, including animals, plants and ALL humans carry within them: empathy, compassion, love.
In the West, the heart, feeling, emotion and injustice has been pushed away by philosophers, the church and by certain views that advocated a so-called ‘pure’ rationalism. However, in the Middle East where our loved ones come from, it is a tremendous source of strength and we read in the philosophy of Rumi, among other things, the most beautiful deep metaphysical and mythic poetry that may have ever been written down. That knowledge, from the deep heart, which in the West is called esotericism and which, according to some Bible scholars, also played a role with Christ (since he also came from the Middle East) has been almost forgotten. Religions have been dismissed by rock-solid ‘scientific’ research. But that ‘deep’ esoteric, gnostic wisdom from the heart of each individual is exactly what we, Sarah and Isabella want to honour. Also out of love for my (Isabella) beloved who came here as a refugee and had such an incredibly hard life path. The Expliqué in the name of the heart, is thus an ode to them, because they taught us, despite all the prejudices from Western philosophy, science and religions, to learn to open the heart. And ALL thanks for the tremendous support and inspiration and special wonderful wisdom from him and his family.